Beli oman, ivanjsko zelje, obratis, ovnjak, tuscak, veliki koren, veliko zelje
Inula helenium L.
Porodica – Asteraceae (Compositae) - slozenocvetnice
Engleski – Elecampane, Ruski - Девясил высокий, Francuski - Aunee, Nemaćki – Echter Alant.
Visegodisnja biljka sa debelim kratkim, mesnatim, razgranatim korenovim sistemom. Stablo uspravno, izbrazdano, gusto sitnovlaknasto, pri vrhu slabo razgranato. Lisce je krupno duguljasto, neravnomerno nazubljeno, sa gornje strane naborani a sa donje sivobelo, gusto vlaknasto, u osnovi na drskama, elipticnog do produzeno jajovidog oblika, duzine do 50 cm. Listovi stabla produzeno jajasti, u osnovi srcasti, gornji nasedaju i obuhvataju stablo. Glavice krupne do 8cm u precniku, pojedinacne ili u razredjenim gronjama. Krajnji cvetovi jezicasti, srednji trubasti a svi su zlatno zute boje. Semenke cetvrtaste, braon boje. Cveta od jula do septembra.
Stanište: Raste na vlaznim travnatim terenima, na livadama, kraj reka i potoka. Najcesce na istocnim stranama i padinama do 1000m nadmorske visine. Srece se u juznoj i jugoistocnoj Evropi a uzgaja se skoro u celoj Evropi.
Lekoviti delovi biljke: Krtola i korenje (Radix Inulae helenii).
Sastav: Inulin oko 45%, etericno ulje 1-3%, sluzi, seskviterpenski laktoni (eudezmanolisdni – alantolakton, izoalantolakton i dihidroalantolakton), triterpeni (damaradienol, friedelin), β-sitosterol, sigmasterol, poliacetileni.
Dejstvo i koriscenje: Deluje protivupalno, Sekretoliticki - pomaze i pospesuje izbacivanje slajma i smiruje kasalj, protiv glista i parazita, antisepticno i antibakteriski i protiv gljivica, stimulise varenje. Upotrebljava se kod bronhitisa, astme i hronicne obstruktivne bolesti pluca.
Preporucuje se rekovalescentima iznemoglih od dugih bolesti takozvano omanovo vino kao efikasno sredstvo za toniziranje organizma i poboljsavanje apetita.
Usitnjeno korenje belog omana se stavlja u ulje u odnosu 1:10 i uspesno se koristi kod koprivnjace i rana.
Korenje belog omana nalazi i primenu prehrambenoj industriji, konzerviranju, konditorskoj i industriji pica (likeri). Posebno kod pripreme absenta.
Upotreba:
Dve kafene kasike usitnjenog korena se stavljaju u 200ml vode u trajanju od 10 casova (hladna ekstrakcija – najbolje kada se nakisne uvece da prestoji preko noci za sutradan), nakon toga se procedi i to je doza za celi dan.
Drugi nacin pripreme: od 5 – 10g usitnjene droge, kuvaju se u 400ml vode dok se kolicina vode ne prepolovi (topla ekstrakcija). Kada se ohladi, procedi se i pije se od njega po jedna supena kasika na dva casa.
Caj od korena se koristi za iritirajuci kasalj, kod bronhitisa, astme, problema sa gornjim disajnim putevima ili kao pomocno sredstvo za varenje.
Caj od cvetova se koristi kod gadljivosti, povracanja ili kaslja sa obilnim sekretom. U kombinaciji sa sladicem (Glycyrrhiza glabra) pomaze kod smanjenja povracanja, nadimanja stomaha, gasova i povracanja sluzi.
Tinktura se koristi kod bronhitisa ili hronicnih problema sa disajnim putevima a moze se kombinovati sa tinkturom Majkine dusice cime se pojacava efekat.
Sirupi se prave od cajeva korena ili cvetova i koriste se kod kaslja.
Rastvori za ispiranje se pripremaju od cajeva ili razredjenih tinktura a primenjuju se kod neuralgija lica ili drugih neuralgija, fleka, bubuljica i akni lica, kod gihta, hemoroida, svraba i svrabnih osipa, ekcema, bolova u zglobovima, gnojnih rana cireva i krasta, isijasa.
Ulje belog omana koristi se za: hronicni bronhitis, magareci kasalj, resppiratorne i crevne upale, hronicne dijareje.